ZAREZERWUJ wcześniej miejsca i ZAPŁAĆ MNIEJ nawet do 30%

Tajemnice tureckich mozaik. Gdzie je zobaczyć i jak powstają?

Opublikowane 28 Stycznia 2025 roku

Tureckie mozaiki to dzieła sztuki

Tureckie mozaiki to niezwykle piękne dzieła sztuki. Stanowią świadectwa tysiącleci historii, opowiadając o złożonych kulturach, wpływach różnych cywilizacji i tajemnicach przeszłości. W tym wpisie zabierzemy Cię w fascynującą podróż po ich historii, technikach tworzenia, funkcjach i znaczeniu. Dowiesz się również jakie mają miejsce w tureckiej kulturze oraz dlaczego warto je poznać.

Ten artykuł jest dla każdego. Niezależnie od tego, czy jesteś zapalonym miłośnikiem sztuki, czy po prostu chcesz dowiedzieć się czegoś nowego i ciekawego o Turcji. Gotowy na odkrywanie tajemnic ukrytych w kamieniach?

Mozaika kamienna

Istota mozaiki, czyli czym jest i jak powstaje

Mozaika to technika zdobnicza, która polega na tworzeniu wzorów lub obrazów z małych kawałków materiałów. Mogą być to:

  • kamień,
  • szkło,
  • ceramika,
  • drewno,
  • metal
  • inne elementy.

Kawałki te, zwane tesserami są starannie układane na powierzchni w taki sposób, aby tworzyły spójną kompozycję. Mozaika może być wykorzystywana do dekoracji podłóg, ścian, sufitów czy innych powierzchni. Znajduje zastosowanie w różnych kontekstach, zarówno w sztuce, jak i w architekturze.

Okresy świetności mozaiki

Mozaiki przeżywały swoje złote okresy w różnych momentach historii, a ich korzenie sięgają starożytności. Poniżej przedstawiamy kluczowe epoki, w których cieszyły się one szczególnym uznaniem.

  • Starożytny Rzym (I-IV w.)  Mozaiki stały się wtedy jednym z głównych elementów dekoracyjnych w rzymskich willach, pałacach i termach. Charakteryzowały się zarówno geometrycznymi wzorami, jak i scenami mitologicznymi, historycznymi czy codziennymi.
  • Bizancjum (IV-XV w.)  W tym okresie mozaiki były najważniejszym elementem dekoracyjnym w kościołach i innych budynkach sakralnych. Zastosowanie miały także w pałacach cesarskich. Mozaiki bizantyjskie wyróżniały się złotymi tesserami, które nadawały kompozycjom wyjątkową głębię i blask. Tematyka była zazwyczaj religijna, przedstawiająca postacie świętych oraz sceny biblijne.
  • Renesans (XV-XVI w.) Choć mozaika nie była wówczas tak dominującą techniką, jak w starożytności czy Bizancjum, zaczęła przeżywać pewną odnowę, zwłaszcza w kościołach. W renesansowych pałacach i budowlach sakralnych powstawały piękne mozaiki inspirowane zarówno klasycznymi wzorcami, jak i nowymi, renesansowymi ideami sztuki.

Nieoczywiste rodzaje materiałów wykorzystywanych do tworzenia mozaik

Piękna mozaika

Mozaika może być wykonana z różnych materiałów, które zapewniają unikalne efekty wizualne i wyjątkową trwałość. Oto najpopularniejsze z nich:

  • kamień czyli marmur, wapień, granit, lawa wulkaniczna; są trwałe i nadają elegancki, naturalny wygląd
  • szkło czyli szkło weneckie, szkło przezroczyste, matowe lub z metalicznymi elementami; używane dla uzyskania blasku i intensywnych kolorów
  • ceramika czyli płytki ceramiczne i glazurowane, popularne w różnych okresach historycznych, oferujące szeroką gamę kolorów
  • metale czyli złoto, srebro, mosiądz; stosowane dla nadania połysku i elegancji, szczególnie w mozaikach bizantyjskich 
  • drewno gdyż używane w nowoczesnych mozaikach, nadaje ciepły wygląd
  • muszle i perły były wykorzystywane w starożytności, wprowadzały połyskujący efekt
  • kamienie półszlachetne takie jak lapis lazuli, agat, turkus. Były używane dla uzyskania wyjątkowych kolorów

Techniki tworzenia mozaik

Mozaika szklana

Tworzenie mozaiki to sztuka wymagająca precyzji i cierpliwości, a techniki jej wykonania różnią się w zależności od użytych materiałów i efektu, który chce się uzyskać. Niektóre z najpopularniejszych metod to:

Technika klasyczna (Tesserae)

To jedna z najstarszych i najbardziej klasycznych technik tworzenia mozaik. Polega na precyzyjnym układaniu małych kawałków materiału - najczęściej kamienia, szkła, ceramiki czy metalu - w różne wzory lub obrazy. Kawałki zazwyczaj są kwadratowe lub prostokątne. Każdy element układany jest z ogromną starannością, tworząc trwałą i wyrazistą kompozycję. Ta technika pozwala na uzyskanie niezwykle precyzyjnych, bogatych w detale wzorów, które zachwycają zarówno swą formą, jak i wytrzymałością.

Opus Sectile

Ta technika pozwala na tworzenie mozaik o bardziej złożonych i realistycznych formach. Zamiast małych kawałków, jak w tradycyjnej metodzie, wykorzystuje się większe fragmenty. Są one cięte w geometryczne kształty lub większe elementy. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie płynnych przejść między kolorami i kształtami, a obrazy nabierają głębi i detali.

Pâte de Verre (Mozaika szklana)

Pâte de Verre wykorzystuje kawałki szkła, często w intensywnych, żywych kolorach. Służy do tworzenia niezwykłych kompozycji i otwiera możliwości do zabawy światłem, tworząc unikalne efekty wizualne. Dzięki tej technice mozaiki nabierają nie tylko intensywności barw, ale także subtelnych, świetlnych refleksów, które w zależności od ustawienia źródła światła zmieniają swój wygląd.

Opus Vermiculatum

Jest to technika, w której małe kawałki kamienia układa się w bardzo drobne, szczegółowe wzory dające efekt zbliżony do malarstwa. Najczęściej stosuje się marmur, co pozwala na tworzenie realistycznych obrazów lub abstrakcyjnych wzorów. Każdy kamień jest starannie dopasowany, aby uzyskać gładką i jednolitą powierzchnię. Zaletą tej metody jest nie tylko jej precyzja, ale także niezwykła trwałość.

Mozaika w Alanyi

Mozaika z muszli i innych naturalnych materiałów

Wykorzystuje elementy takie jak muszle, kamienie czy drewno tworząc naturalne kompozycje. Dzięki temu ma ekologiczny, rustykalny wygląd, który nawiązuje do natury. Mozaiki te są trwałe i odporne na warunki atmosferyczne, dlatego często stosuje się je w ogrodach, tarasach oraz w sztuce ludowej, podkreślając bliskość z naturą.

Więcej niż ozdoba. Poznajmy lepiej jej funkcje

Mozaika z elementami religijnymi

Mozaiki pełnią interesujące funkcje, które sprawiają, że są one wyjątkowe w różnych kontekstach:

  • artystycznym - doskonały środek wyrazu artystycznego, umożliwiający tworzenie zaskakujących wzorów i obrazów
  • dekoracyjnym - nadają wnętrzom i zewnętrznym przestrzeniom niepowtarzalny charakter; zdobione nimi ściany, podłogi czy ogrody stają się pełne estetycznej harmonii i wyrazu
  • praktyczneym - wykorzystywane w miejscach, gdzie powierzchnie muszą być odporne na ścieranie, jak np. w łazienkach, czy tarasach, chodnikach; są trwałe i łatwe w utrzymaniu
  • kulturowym - są nośnikiem tradycji i tożsamości; w różnych okresach historycznych były wykorzystywane do ukazywania symboli narodowych, lokalnych zwyczajów czy estetyki konkretnej cywilizacji
  • religijnym - dekorowanie ścian kościołów i innych miejsc kultu; pokazywane sceny z Pisma Świętego oraz wizerunki świętych pomagające w duchowym przeżywaniu liturgii

Niezwykłe mozaiki, które można znaleźć w Turcji

Turcja to kraj, w którym historia spotyka się z wyjątkową sztuką mozaikową, której tradycja ma swoje korzenie w cywilizacjach greckiej, rzymskiej i bizantyjskiej. Mozaiki te są nie tylko artystycznymi arcydziełami, ale również świadectwem bogatej przeszłości, która kształtowała ten region. 

Mozaiki w Hagia Sophia w Stambule

To jedne z najwspanialszych przykładów bizantyjskiej sztuki mozaikowej. Poza ich estetyczną wartością, mają także duże znaczenie historyczne i religijne. Przedstawiają głównie sceny religijne, wizerunki Jezusa, Maryi, archanioła Michała oraz świętych. Niektóre z nich zostały zakryte w okresie, gdy budowla stała się meczetem. 

Wizerunek Jezusa Pantokratora

Jest to jeden z najbardziej znanych wizerunków. Jezus ukazany jest jako "Pan Wszechświata" i znajduje się na sklepieniu w apsydzie, nad ołtarzem, co nadaje mu wyjątkowe znaczenie symboliczne. Mozaika ma na celu ukazanie Jezusa jako ostatecznego sędziego i władcę, który nie tylko panuje nad światem, ale także rozumie i interweniuje w sprawy ludzkie.

Kolorystyka mozaik w Hagii Sophii jest bogata i pełna kontrastów, co dodaje im majestatycznego wyglądu. Dominują kolory złote (symbole boskości i światłości) oraz intensywne barwy, takie jak niebieski (symbol nieba), czerwony, biały, zielony, a także odcienie brązowe i beżowe. Złoto w mozaikach miało na celu stworzenie wrażenia, jakby przedstawione postacie były zanurzone w boskim świetle.

Mozaika z Haia Sophia

Czy słyszeliście może kiedyś o mozaikach z Zeugmy?

Mozaiki z Zeugmy stanowią jedno z najwspanialszych odkryć archeologicznych w Turcji. Zeugma była starożytnym miastem położonym nad rzeką Eufrat, niedaleko Gaziantep. Stanowiła kluczowy ośrodek handlowy i kulturalny w okresie hellenistycznym i rzymskim.

Mozaika Dziewięciu Muz

Jest ona najbardziej spektakularnym dziełem Datowana na II wiek n.e. zdobiła podłogę jednej z luksusowych willi i przedstawia wszystkie dziewięć muz, bóstw opiekujących się sztukami, naukami i kulturą w mitologii greckiej. Miała zapewne pełnić funkcję dekoracyjną. Ale także symbolizować wykształcenie, kulturę i wysoki status właściciela willi, który prawdopodobnie cenił sztukę i naukę. To także świadectwo tego, jak wielką rolę odgrywały muzy w starożytnej kulturze, reprezentując różne dziedziny twórczości i intelektu.

Ze względu na budowę zapory wodnej na Eufracie, część mozaik została zalana, ale wiele z nich udało się uratować. Obecnie można je podziwiać w Muzeum Archeologicznym w Gaziantep, które stało się jednym z największych ośrodków muzealnych w Turcji.

Zaginiona mozaika Antakyi

Odkrycie mozaiki w Antakyi (dawnej Antiochii) to jedno z najważniejszych wydarzeń archeologicznych ostatnich lat. W 2017 roku podczas budowy hotelu, robotnicy natrafili na fragmenty mozaiki. Po przeprowadzeniu wykopalisk okazało się, że to część ogromnej mozaiki z czasów rzymskich o powierzchni 1,050 m². Mozaika, datowana na II w. n.e., przedstawia motywy mitologiczne, geometryczne wzory i sceny z życia codziennego. Przypomina pofałdowany dywan oraz zachwyca detalami i precyzją. W jej wykonaniu użyto aż 160 odcieni naturalnie barwionych kamieni, co świadczy o ogromnym kunszcie twórców.

Oprócz motywów z okresu rzymskiego, na mozaice pojawiają się także wzory hellenistyczne oraz motywy z późnego okresu islamskiego. Mozaika została odkryta na głębokości 8,5 m pod powierzchnią gruntu i zachowała się w znakomitym stanie. Dziś można ją podziwiać w Muzeum Archeologicznym w Antakyi, które stało się miejscem prezentacji tego wyjątkowego skarbu z przeszłości.

Odkrywając mozaiki Syedry poznajemy historię ukrytą w kamieniach

mozaiki Syedry
Syedra to starożytne miasto
położone około 25 kilometrów na wschód od Alanyi, tuż przy Morzu Śródziemnym, co zapewnia mu spektakularne widoki na okoliczne krajobrazy.

Zabytki i tajemnice Sydery

W Syedrze do dziś przetrwały liczne zabytki, które dają wgląd w życie starożytnych mieszkańców tego miasta. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują łaźnie, gimnazjon oraz ulica kolumnadowa, które niegdyś stanowiły centralne punkty miasta. Zaopatrzenie w wodę zapewniały imponujące cysterny. Aż pięć z nich przetrwało do dziś. Warto również zobaczyć pozostałości antycznej świątyni oraz bizantyjski kościół, które stanowią ciekawe połączenie różnych epok. Miasto znane było również z produkcji oliwy, czego dowodem jest dobrze zachowany warsztat tłoczenia oliwy.

Co więcej, Syedra to miejsce, które wciąż odkrywa przed nami nowe tajemnice. Archeolodzy nieustannie prowadzą wykopaliska, a ich praca pozwala na stopniowe odsłanianie kolejnych skarbów sprzed wieków. Każdy sezon przynosi nowe odkrycia, które dodają głębi i barw historii tej starożytnej osady.

Wycieczka do Sydery czeka

Wycieczka do tego wyjątkowego miejsca znajduje się w ofercie naszego biura Alanyaonline! To doskonała propozycja dla wszystkich miłośników historii, archeologii oraz sztuki starożytnej. Podczas tej wyprawy nie tylko zobaczysz imponujące ruiny starożytnych budowli, ale również będziesz miał okazję podziwiać piękne mozaiki, które stanowią prawdziwe arcydzieła sztuki antycznej.

Dołącz do naszej wycieczki do Sydery i przeżyj niezapomnianą podróż w czasie!

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

pay with iyzico methods
W Turcji lubimy słodkości... w tym ciasteczka! Nawet nasza strona internetowa wykorzystuje ciasteczka, czyli pliki cookies w różnych celach. Potrzebujemy ich do obsługi działania i korzystania z narzędzi marketingowych. Więcej na temat cookies, ich rodzajów, funkcji i zasad przechowywania znajdziesz w Polityce Prywatności.
Jeśli tak jak my, lubisz ciasteczka i zgadzasz się na korzystanie z wszystkich plików cookies, kliknij „Tak, wyrażam zgodę!”. Jeśli nie, zmień ustawienia plików cookies, klikając „Zmieniam ustawienia” w tym okienku.